Τι είναι η σαλμονέλωση?
Η σαλμονέλωση είναι μια λοίμωξη που δημιουργείται από το βακτήριο της σαλμονέλας (Salmonella) και προσβάλει τον οισοφάγο και το εντερικό σύστημα των πουλιών. Το βακτήριο της σαλμονέλας ανήκει σε μια κατηγορία βακτηρίων που ονομάζεται εντεροβακτηριοειδή και περιλαμβάνει τα παθογόνα gram αρνητικά βακτήρια. Αυτά έχουν σχήμα ράβδου είναι σε μέγεθος 0,6 Χ 2-3μm, είναι αερόβια και ασπορογόνα. Το βακτήριο της Σαλμονέλας συμπεριλαμβάνει 5 είδη αλλά με περισσότερους από 2000 οροτύπους. Μπορεί να μολύνει όλους τους σπονδυλωτούς οργανισμούς όπως τα θηλαστικά, τα πουλιά, τα ερπετά, τα ψάρια και τα αμφίβια.
Γνωστές ασθένειες που εμφανίζονται από τους διάφορους τύπους της σαλμονέλας είναι ο τυφοειδής πυρετός των πτηνών, η νόσος pullorum (Salmonella enericasv. Gallinarum), mouse typhoid (Σ. enterica sv. Typhimurium) και το παράτυφο πυρετό (Salmonella spp.).
Η σαλμονέλωση στα πτηνά (κατοικίδια και άγρια) παρουσιάζεται ως ένα ευρύ φάσμα ασθενειών με πολλά συμπτώματα και έτσι μπορούμε να την βρούμε με πολλά και διάφορα ονόματα όπως τύφος των πτηνών, παράτυφος, pullorum disease, με συμπτώματα όπως παράλυση των πτερύγων και των ποδιών, κ.α.
Τι είναι τα βακτήρια και που υπάγονται τα gram αρνητικά βακτήρια?
Τα βακτήρια είναι από τους μικρότερους μονοκύτταρους, προκαρυωτικούς οργανισμούς που υπάρχουν παντού στη φύση σε τεράστιους αριθμούς.
Η οικογένεια των βακτηρίων χωρίζεται σε 2 βασικούς τύπους:
τα αερόβια βακτήρια (που δέχονται οξυγόνο από την ατμόσφαιρα)
και τα αναερόβια βακτήρια (που δέχονται οξυγόνο από τις νεκρές οργανικές ύλες). Χωρίζονται σε 2 βασικές κατηγορίες. Τα θετικά gram βακτήρια και τα αρνητικά gram βακτήρια.
Στη πρώτη κατηγορία συναντάμε γένη βακτηρίων όπως είναι: οι ακτινομύκητες, οι βάκιλλοι, οι γαλακτοβάκιλλοι, οι στρεπτόκοκκοι, τα κλωστρίδια και το φωτοσυνθετικό βακτήριο ηλιοβακτήριο.
Στη δεύτερη κατηγορία συναντάμε γένη βακτηρίων όπως είναι: Desulfovibrio, E.coli, Haemophiilusinfluenza, Leptospira, Rhodobactercapsulatus, Pseudomonasaeruginosa, Escerichiacoli, Salmonellatyphimurioum, Borreliaburgdorferi και τα Κυανοβακτήρια.
Σε ποιες περιοχές υπάρχουν κρούσματα σαλμονέλας?
Υπάρχουν κρούσματα σε όλο το κόσμο. Διαγνώστηκε πρώτη φορά το 1970 σε μια ομάδα οικόσιτων πουλιών και σπουργιτιών, στη περίοδο του χειμώνα στοMichigan. Από τότε στο Michigan έχουν βρεθεί τύποι βακτηρίων σαλμονέλας σε πολλά είδη όπως της αμερικάνικης καρδερίνας, black–cappedchickadee, bluejay, browncreeper, brown–headedcowbird, chippingsparrow, commongrackle, commonredpoll, γεράκι του Cooper, dark–eyedjunco, διπλό-λοφιοφόρο κορμοράνο, eveninggrosbeak, μεγάλο μπλε ερωδιό, housefinch, housesparrow, herringgull, mallard, βόρειος καρδινάλιος, pinegrosbeak, pinesiskin, purplefinch, red–breastedgrosbeak, ring–billedgull, δενδρόβιο σπουργίτη andwhite–wingedcrossbill.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο για πρώτη φορά αναφέρθηκαν κρούσματα ασθενειών και θανάτων από το βακτήριο της σαλμονέλας (Salmonella Typhimurium) σε άγρια σμήνη πτηνών σε πάρκα, στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Τα πιο επιρρεπή σε αυτά τα βακτήρια ήταν άγρια σμήνη πουλιών από φλώρους greenfinches (Carduelis
Chloris) καιαπόσπουργίτια (Passer domesticus). Δεν πάυουν όμως να επιρρεάζουν και άλλα κοπάδια πουλιών όπως τις καρδερίνες, τα Siskins κ.α.
Οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι κατά τον Οκτώβριο με Μάρτιο αρχίζουν τα πρώτα κρούσματα σαλμονέλωσης στους πληθυσμούς των άγριων πουλιών, με μεγαλύτερη επιδείνωση τον Ιανουάριο με Φεβρουάριο.
Πως μεταδίδεται το βακτήριο της σαλμονέλας?
Το βακτήριο της σαλμονέλας έχει διάφορους τρόπους για να μεταδοθεί.
Μπορεί να μεταδοθεί από:
- από μολυσμένες/ χαλασμένες τροφές, είτε κουτσουλισμένες από άρρωστα πουλιά, είτε από άλλους εξωγενείς παράγοντες όπως ποντίκια, μύγες κ.α.
- μολυσμένο νερό από άρρωστα πουλιά είτε από άλλους εξωγενείς παράγοντες
- χαλασμένες αυγοτροφές
- από την επαφή από κουτσουλιά από πουλί που νοσεί ή είναι φορέας
- από τον αέρα. Αν εισάγουμε στο εκτροφείο μας ένα καινούριο πουλί που έχει σαλμονέλα, αυτό μπορεί να μεταδώσει το βακτήριο από τις κουτσουλιές του (αποξήρανση και μεταφορά από τον αέρα), να έχει ρινικές και οφθαλμικές εκκρίσεις, από την σκόνη που βγάζει από τα φτερά.
- αν ένα θηλυκό μολυσμένο πουλί (ή φορέας) αποκτήσει αυγά, αυτή η μόλυνση θα πάει και στα αυγά του. Έτσι τα έμβρυα θα μολυνθούν από μολυσμένες κουτσουλιές. Όσα επιβιώσουν θα είναι φορείς. Επίσης θα μολυνθούν από τα ταΐσματα των γονιών τους.
Η σαλμονέλωση μπορεί να εξαπλωθεί πιο γρήγορα όταν υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση πουλιών, λόγω της συγκέντρωσης πουλιών προκαλείται στρες που είναι και αυτός ένας παράγοντας, δεν γίνεται καλός εξαερισμός στο εκτροφείο με αποτέλεσμα να μην ανανεώνεται ο αέρας, χρησιμοποιούνται φωλιές κουτιά και δεν καθαρίζονται/ αλλάζονται σχολαστικά τα σκεύη τροφών και νερού. Επίσης η ζέστη σε συνδυασμό με την υγρασία ευνοούν αυτά τα μικρόβια. Επίσης καταστήματα με κατοικίδια ζώα με πολλά συνωστισμένα πουλιά είναι επικίνδυνη πιθανή εστία.
Πως καταλαβαίνουμε αν ένα πουλί νοσεί? (Διάγνωση)
Η σαλμονέλωση «χτυπάει» κυρίως τον οισοφάγο και το εντερικό σύστημα των πουλιών.
Στην αρχή προσβάλλει το έντερο που του δημιουργεί φλεγμονές και μετά μέσω του αίματος προχωράει και στο υπόλοιπο σώμα, όπως στα άλλα ζωτικά όργανα, το κεντρικό νευρικό σύστημα και την περιοχή του εγκεφάλου.
Γενικά είναι πολύ δύσκολο να καταλάβουμε αν κάποιο από τα πουλιά μας έχει το βακτήριο της σαλμονέλας γιατί τα σημάδια ασθενειών είναι πάρα πολλά και αυτά μπορεί να οφείλονται και σε άλλες ασθένειες. Άρα δεν είναι ξεκάθαρο αν με αυτά τα συμπτώματα που βλέπουμε η αιτία είναι το βακτήριο της σαλμονέλας ή κάτι άλλο.
Γενικά η διάγνωση της ασθένειας είναι σε 3 επίπεδα:
- ξαφνικός θάνατος ή αιφνίδιος θάνατος με τα πρώτα συμπτώματα
- χρόνια μορφή
- φορείς της νόσου.
1. τα πρώτα συμπτώματα φαίνονται πάνω από 1-3 μέρες, είναι κακόκεφο/ φουσκωμένο, σε λήθαργο, με ανορεξία, διάρροια, μεγάλη ή και καθόλου δίψα. Συνήθως στην αρχή το μοναδικό σημάδι που μπορεί να εντοπιστεί πιο εύκολα είναι η λερωμένη περιοχή της αμάρας του πουλιού. Υπάρχει περίπτωση να δημιουργηθεί πρόβλημα στα μάτια (επιπεφυκίτιδα). Αιφνίδιο θάνατο βρίσκουν κυρίως τα νεαρά πουλιά.
2. Τα εξωτερικά συμπτώματα της χρόνιας μορφής είναι τα ίδια συμπτώματα με την πρώτη περίπτωση καθώς και γρήγορη απώλεια βάρους, επιτάχυνση της αναπνοής, και αλλαγή χρώματος και υφή κουτσουλιάς (πιο υγρή ή με βλέννες με χρωματισμούς όπως κίτρινες, ανοιχτό πράσινο ή ακόμα και αίμα). Το φτέρωμα είναι ανακατεμένο, τα μάτια μισόκλειστα και λίγο πριν πεθάνουν ορισμένα πουλιά έχουν εμφανή τύφλωση, σπασμούς, νευρικότητα, τρέμουλο και αστάθεια.
Όταν το μικρόβιο προσβάλει τον εγκέφαλο ή το νευρικό σύστημα το πουλί έχει αστάθεια, σπασμούς και το κεφάλι του γυρίζει ανάποδα προς τα πίσω ή σκυμμένο προς τα μπροστά ή κάνει επαναλαμβανόμενες κυκλικές κινήσεις.
Δημιουργούνται προβλήματα στα πόδια με αρθρίτιδες και βαριάς μορφής πρηξίματα στις αρθρώσεις.
Προσβολή εσωτερικών οργάνων: υπερτροφία του ήπατος και της σπλήνας, νεκρωτικές ουσίες ή κύστες στο συκώτι, στη σπλήνα, στα νεφρά, στους πνεύμονες, στο πάγκρεας, αιμορραγία στον εντερικό σωλήνα, καθώς μπορεί να πάθει και οξεία εντερίτιδα. Φλεγμονώδεις κύστες μπορούν να εμφανιστούν και στον εγκέφαλο και στους όρχεις των πουλιών. Τα έντερα μπορεί να πάθουν πολύ μεγάλη ζημία με φλεγμονές και στη βλεννογόνο μπορούν να βρεθούν λευκόφαιες πλάκες (υπερπλασία λεμφοζιδίων). Επίσης μπορεί να δημιουργηθεί μια πάχυνση στον οισοφάγο από DNR παθολογικές αιτίες και στη βλεννογόνο να εμφανιστεί μια κιτρινόμαυρη μεμβράνη/ μάζα.
3. Μετά από θεραπεία και προσπάθεια του οργανισμού του ίδιου του πουλιού, μερικά πουλιά μπορεί να γλιτώσουν τον θάνατο και να μην κινδυνεύουν πια, αλλά δεν παύει να έχουν μέσα του το βακτήριο της σαλμονέλας. Είναι υγιή, δείχνουν υγιή αλλά είναι φορείς. Δηλαδή, φέρουν (κουβαλάνε) το μικρόβιο και μέσα από τις κουτσουλιές τους και από τις επαφές με αυτά μπορούν να κολλήσουν και να αρρωστήσουν άλλα υγιή πουλιά ακόμα και τον άνθρωπο.
Σημαντικός παράγοντας παίζει κάθε φορά η γενική κατάσταση του πουλιού, το είδος, η ηλικία του και το πιο είδος βακτηρίων σαλμονέλας υπάρχει. Τα μικρά σε ηλικία πουλιά είναι πιο επιρρεπή και μπορεί να πεθάνουν ακαριαία ενώ άλλα πουλιά να έχουν την χρόνια μορφή και να εμφανίζουν σιγά σιγά τα στάδια της νόσου.
Υπάρχουν και ορισμένα κλινικά γνωρίσματα της νόσου σε διάφορες ομάδες πτηνών.
Οι κότες και τα περιστέρια μπορεί να είναι πολλές φορές φορείς αν το μέρος που ζουν δεν είναι καθαρό. Αν νοσούν θα είναι άτονα, χωρίς διάθεση όρεξης, με νερουλές κουτσουλιές και πιθανότατα αρθρίτιδα.
Οι παπαγάλοι μπορεί να εμφανίσουν κουτσουλιές υδαρές με αίμα, ατονία, φούσκωμα και υψηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων. Συνήθως είναι πιο επιρρεπείς στη νόσο και έχουν μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας από άλλα είδη.
Στους παπαγάλους lories (Loriidae)τα κρούσματα είναι κυρίως στη πρώτη μορφή τους και υπάρχει μεγάλη θνησιμότητα.
Στους παπαγάλους africangrey (zako) υπάρχει πιο πολύ ευαισθησία και επίσης θνησιμότητα και στη χρόνια μορφή της πάθησης παρουσιάζουν συμπτώματα όπως ρινικές και στοματικές εκκρίσεις σε μορφή βλέννας, αρθρίτιδα, δερματίτιδα και μεγάλη αίσθηση δίψας. Οι κουτσουλιές έχουν ένα κιτρινοπράσινο χρώμα.
Τρόποι αντιμετώπισης – Θεραπεία (Διάγνωση)
Η θεραπεία της σαλμονέλωσης γίνεται μόνο με φαρμακευτική αγωγή, με αντιβιοτικά ευρέος φάσματος. Ο καλύτερος τρόπος για να διαπιστώσεις αν έχει προσληφθεί το πτηνό σου από βακτήριο της σαλμονέλας είναι να πάρεις δείγματα κουτσουλιάς για καλλιέργεια. Ως δεύτερο δείγμα μπορούν να ληφθούν ρινικές και οφθαλμικές εκκρίσεις/ βλέννες καθώς και δείγματα από το χώρο που ζουν. Οι τρόποι αντιμετώπισης διαφέρουν από το είδος του βακτηρίου κάθε φορά, αλλά είναι πιο επιρρεπή σε αντιβιοτικά ενώ άλλα είναι πιο δύσκολα να καταπολεμηθούν.
Μόλις διαπιστωθεί/ ταυτοποιηθεί ποιο βακτήριο είναι, γίνεται το αντιβιόγραμμα για να επιλεχτεί το κατάλληλο αντιβιοτικό για την θεραπεία.
Τα αντιβιοτικά πρέπει να δίνονται στα πουλιά πάντα με συνεννόηση με τον πτηνίατρο και ποτέ δεν τα δίνουμε τυχαία για να προλάβουμε για κάτι που μπορεί και να μην ξέρουμε ότι έχει.
Φάρμακα για τη θεραπεία της σαλμονέλωσης:
Spectinomycin (ενέσιμη) Οxytetracycline (στοματικά ή ενέσιμη), Furazolidone ή nitrofurazone (στοματικά), Chloramphenicol (στοματικά ή ενέσιμη), Sulfadiazine + trimethoprime (στοματικά), Sulfadimidine (στοματικά), κ.α.
Αντιβιοτικά για τα διάφορα βακτήρια της σαλμονέλας:
Καναμυκίνη: Δοσολογία: 0,01 MGL με ένα γραμμάριο σωματικού βάρους δύο φορές την ημέρα ενδομυϊκά.
Γενταμυκίνη: Δοσολογία: 0,01 mg έως ένα γραμμάριο σωματικού βάρους ενδομυϊκά μία φορά την ημέρα ή 25 mg. σε 120 ml του πόσιμου νερού από το στόμα.
Τριμεθοπρίμη/ σουλφαμεθοξαζόλη: Η δοσολογία 0.002 ml με ένα γραμμάριο σωματικού βάρους από το στόμα δύο φορές την ημέρα.
Νάτριο σκόνη Sulfachiorpridazine: Δοσολογία 1 κουταλάκι του γλυκού σε 120 ml πόσιμου νερού
Αντιδιαρροϊκά (Antidiarrheals) (για την θεραπεία της νόσου του εντέρου)
PeptoBismol: Για τον εντερικό σωλήνα. Δοσολογία 2-3 σταγόνες στο στόμα, 3 φορές την ημέρα.
Kaopectate: Daolin και πηκτίνη προστασία για τον εντερικό σωλήνα. Δοσολογία 3 σταγόνες στο στόμα 3 φορές την ημέρα.
Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τον τρόπο χορήγησης και την επιλογή του αντιβιοτικού γιατί τα βακτήρια της σαλμονέλας έχουν αρχίσει εδώ και 25 χρόνια να αναπτύσσουν μια αντοχή σε ορισμένα από αυτά όπως είναι οι τετρακυκλίνες και η αμπικιλλίνη. Γι’αυτό το λόγο πολλά ερευνητικά κέντρα έχουν ασχοληθεί για την καταπολέμηση των βακτηρίων της σαλμονέλας βελτιώνοντας τα μείγματα τροφών και των φαρμάκων που απευθύνονται για τα κατοικίδια πτηνά. Διάφορες εταιρίες που κατασκευάζουν φυτικά φάρμακα χρησιμοποιούν ορισμένες φυτικές ουσίες όπως η αλυσίνη που επιδρά θετικά στη φυσική άμυνα και αδρανοποιεί ορισμένα από τα βακτήρια της σαλμονέλας, χωρίς να δημιουργεί παρενέργειες που δημιουργούνται από την χρήση αντιβιοτικών.
Αν ένα πουλί πεθάνει πρέπει να γίνει νεκροψία για να βρεθεί η αιτία. Αν φταίει το βακτήριο της σαλμονέλας θα υπάρχει μια κιτρινομαυρη νεκρωτική μεμβράνη στον οισοφάγο και διαπιστώνεται η αιτία από καλλιέργεια δείγματος από το ήπαρ.
Πρόληψη
Ο πιο σωστός τρόπος να αποφύγεις αυτά τα μικρόβια είναι η πρόληψη.
Η υγιεινή και ο καλός καθαρισμός του χώρου στο εκτροφείο σου κρατάει μακριά τις εστίες που μπορεί να μολύνουν τα πουλιά σου. Ο πολύ καλός καθαρισμός και ή μη συσσώρευση κουτσουλιών από κλουβιά, σκεύη τροφών και νερού, φωλιών και υλικά για φωλιές είναι απαραίτητος.
Οι τροφές πρέπει να είναι πολύ καλά κλεισμένες, να μην είναι ανοιχτοί οι χώροι ή τα δοχεία αποθήκευσης, μην έρχονται σε καμία περίπτωση με εστίες μικροβίων όπως έντομα, μύγες, ποντίκια και παράσιτα αλλά και υγρασία. Στα μαγαζιά δεν προτιμάμε τροφές και κυρίως αυγοτροφές από ανοιχτές συσκευασίες αλλά καλύτερα συσκευασμένες τροφές από βιομηχανίες.
Νεοφερμένα πουλιά στο εκτροφείο θα πρέπει να κρατούνται για ένα διάστημα σε καραντίνα και πριν εισαχθούν στον ίδιο χώρο με τα υγιή δικά μας πουλιά θα πρέπει να ελεγχθούν με κτηνιατρικές εξετάσεις αν φέρουν το μικρόβιο μαζί τους.
Ποτέ δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή τα άγρια πτηνά με τα οικόσιτα, ούτε να χρησιμοποιούν κοινούς χώρους.
Αν στο εκτροφείο μας βρεθεί ένα πουλί που νοσεί από το βακτήριο της σαλμονέλας πρέπει να βοηθηθεί μέχρι να ξεπεράσει τον κίνδυνο και να απομονωθεί. Θα ήταν τρομερό σφάλμα να δοθεί ή να πουληθεί ένα τέτοιο πουλί χωρίς ο αγοραστής να ξέρει το ιστορικό του, γιατί ελλοχεύει μεγάλο κίνδυνο και ο αγοραστής και τα πουλιά του.
Αν κρατήσουμε ένα πουλί με σαλμονέλωση θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί και να τηρούμε κατά γράμμα τους κανόνες υγιεινής γιατί μπορεί να κολλήσουμε και εμείς. Συνήθως δεν κολλάει σε υγιείς οργανισμούς αλλά σε πιο επιρρεπείς ομάδες όπως είναι τα βρέφη, τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι και άτομα με χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα και ανοσοκατασταλτικές ασθένειες.
Υπάρχει κίνδυνος να μην προσέξει και ο ίδιος ο άνθρωπος και να μεταδώσει το βακτήριο της σαλμονέλας αν δεν τηρεί τους κανόνες υγιεινής. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν και έχουν σημειωθεί από ιδιοκτήτες μεγάλων παπαγάλων που τους μετέφεραν το μικρόβιο, όπως σε amazon, σε african grey (zako), σε cockatoo και σε makaw.
«Το παραπάνω άρθρο περιέχει πληροφορίες για την φύση της ασθένειας και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Απ’ όσα αναφέρθηκαν σε αυτό, καλό είναι όλοι οι ερασιτέχνες και και επαγγελματίες εκτροφείς να συγκρατήσουν στο μυαλό τους την σπουδαιότητα της καραντίνας και της καθαριότητας σαν μέτρα πρόληψης. Αυτά είναι τα μέτρα που θα εξασφαλίζουν την αποφυγή μετάδοσης της ασθένειας στα φτερωτά μας φιλαράκια. Ας εξασφαλίσουμε την υγεία τους για να μας εξασφαλίσουν πολλά χρόνια παρέας κοντά τους!!!»
Πηγές
http://www.kalantonis.gr/pigeons/5
http://gouldians-eu.hightoxic.com/forum
http://animalproduction.wordpress.com/tag/βακτήρια/
http://www.unbc.ca/nlui/wildlife_dis…monellosis.htm
http://www.avianbiotech.com/diseases/salmonella.htm
http://www.michigan.gov/dnr/0,4570,7…7268–,00.html
http://www.nwhc.usgs.gov/disease_inf…monellosis.jsp
http://www.birds.cornell.edu/pfw/Abo…easedBirds.htm
http://translate.googleusercontent.c…apE0ohKA-ffLoA
http://www.sac.ac.uk/mainrep/pdfs/salmonellosisFS
http://www.birdsnways.com/wisdom/ww23eiii.htm
http://ecoserver.imbb.forth.gr/micro…y/neg_bact.htm
http://el.wikipedia.org/
http://www.birdnest.gr
